کاکتوس ها در ابتدا تنها در شمال و جنوب و نواحی مرکزی آمریکا رشد می‌کرند اما امروزه در بسیاری از مناطق گرم و خشک جهان توسط مردم پراکنده شده اند. کاکتوس ها طی طوفانهای ناگهانی آب را ذخیره کرده و آب ذخیره شده را طی ماه های خشک سالی به مصرف می‌رسانند. بیشتر کاکتوسها ریشه‌های عمیقی داشته و ساقه شبکه مانندی دارند که به‌عنوان منبع ذخیره آب عمل میکنند ساقه کاکتوس توسط تیغ‌هایی محافظت می‌شود. معمولاً کاکتوسها برگهای خیلی کوچکی داشته و یا اصلاً برگ ندارند.
کاکتوسها از جمله جذابترین و متنوعترین گیاهان خانگی هستند. اکثر انواع کاکتوس حتی در دست یک صاحب تازه کار، به راحتی رشد میکنند. هرچند کاکتوسها در تمام مدت سال در گل فروشیها، فروشگاههای لوازم خانگی و حتی سوپرمارکتها به فروش میرسند، اما بهترین فصل تهیه آنها تابستان است.
زیر خانواده‌های کاکتوس
کاکتوسها به سه گروه زیر تقسیم می‌شوند:
-زیر خانواده پرسکیه Pereskia ؛
-زیر خانواده اوپنسیه Opuntia ؛
- زیر خانواده سرئه Cerea
توجه داشته باشید که تعدادی از کاکتوسها مثل اکینو کاکتوس و ... در این طبقه‌بندی قرار نمی‌گیرند.
زیر خانواده پرسکیه Pereskia
در خاک معمولی باPH حدود 5/6 – 5/7 نگهداری می‌شوند و قلمه‌های ساقه این گیاهان براحتی در ماسه ریشه‌دار می‌شوند (برای تکثیر مشکلی ندارند).
زیر خانواده اوپنسیه Opuntia
کاکتوس‌های اوپنسیه به فارسی کاکتوس‌های راکتی نامیده می‌شوند. که در برگیرنده انواع کاکتوس‌های برگ پهن، راکتی، زرد، راکت درشت و کوچک هستند. این دسته از کاکتوسها گاهی در مناطق گرمسیری میوه‌های خوراکی تولید میکنند که مصارف دارویی دارد.
زیر خانواده سریوس cereus
کاکتوس‌های کشیده و مخروطی در زیر خانواده سریوس قرار دارند. این دسته از کاکتوسها در مناطق سردسیری در فضای گلخانه‌ها قابل حفاظت و نگهداری می‌باشند. این گیاهان بدلیل خارهای گزنده و حساسیت‌زا ایجاد مشکل میکنند پس در منازل از دسترس بچه‌ها دور نگه دارید. مامیلاریا از جمله کاکتوس‌های کوچک و ریز هستند که گل دهی منظم هر ساله دارند. این کاکتوس بسیار کوچک و دارای فرم دایره‌ای کوچک هستند. گیاه گی توپس که به کاکتوس شباهت دارد عیناً شبیه یک تخته سنگ است که از وسط آن یک گل خارج شده است (شبه کاکتوس).
پرورش کاکتوسها
ترکیب خاکی کاکتوسها، باید شنی رسی و درصد بیشتری از شن یا سنگریزه باشد. کاکتوسها آبیاری منظم و با فواصل بیش از گیاهان معمول نیاز دارند و بسته به سرعت رشد و فصل، تعداد و فواصل آبیاری تنظیم می‌شود. کاکتوسها در مناطق گرم و پر نور رشد میکنند زیرا بومی آمریکای لاتین هستند. کاکتوسها به نور زیادی احتیاج دارند و در محیط‌های کم نور معمولاً رشد علفی میکنند و منظره ظاهری آنها از حالت کاکتوس بودن خارج می‌شود.
تکثیر کاکتوسها
- جنسی؛ - غیر جنسی. بعضی از کاکتوسها نظیر مامیلاریا گل دهی منظم هر ساله دارند. بذر سیاه رنگ کوچک تولید میکنند. بعضی دیگر از کاکتوسها نظیر زیئو کاکتوس که گل‌های بسیار کم دوامی دارند تولید بذر کمتری میکنند.
تکثیر بذری کاکتوسها
عموم کاکتوسها بذرهای بسیار ریز با قوه نامیه نسبتاً کوتاه دارند. نکات مهم در کشت بذری کاکتوس: - بذرها قوه نامیه مناسبی داشته باشند؛ یعنی تعداد جوانه زنی گیاه در زمان معین به اندازه قابل قبول باشد؛ نحوه کشت طوری باشد که بذرهای ریز بتوانند جوانه بزنند. بنابراین کاکتوسها را در سبدهای پلاستیکی کم عمق با یک خاک بسیار سبک (ترجیحا پیت ماس) کشت میکنند. آبیاری بسترهای کشت در پای گیاه انجام می‌گیرد، یا اینکه سبدها را در ظرف‌های آبی قرار داده که بتدریج آب را جذب می‌کند و گیاه و بذرها مرطوب شده و بعد جوانه می‌زنند. مثل هر گیاه دیگر بذرکاری باعث طولانی شدن زمان رشد و نمو و بلوغ گیاه می‌شود.
تکثیر رویشی کاکتوس
عمده‌ترین تکثیر رویشی کاکتوسها روش کاتینگ Cutting یا قلمه زدن است. قلمه زدن در کاکتوس به فصل بستگی دارد و بهترین فصل برای آن اوایل تابستان می‌باشد. بطوری که آنها را در یک بستر سبک و محیط با رطوبت کافی با آبیاری منظم کشت میکنند. اما قبل از اینکه قلمهٔ کاکتوس مخصوصاً کاکتوس‌های گوشتی نظیر سرئوس‌ها وارد بسترهای کشت شوند باید شیرابه گیاه را قطع کرد. برای انجام چنین عملی قبلاً قطعات جدا شده یا قلمه‌های کاکتوس را به مدت چندین ساعت در معرض تابش مستقیم آفتاب در تابستان قرار می‌دادند تا اینکه جریان شیرابه قطع می‌شد و سپس اقدام به کشت آن می‌کردند. اما امروزه با توجه به اینکه ریشه‌دار کردن گیاهان در کمترین زمان حائز اهمیت است قلمه‌ها را در آب ولرم حدود 45 درجه سانتی گراد قرار می‌دهند. که در نتیجه جریان شیرابه قلمه‌ها قطع می‌شود.سپس آنها زا در بستر کاشت قرار می‌دهند وکار دیگری که بیشتر به‌عنوان یک هنر به نظر می‌رسد عمل پیوند یا گرافتینگ Grafting در کاکتوس است. آنچه مسلم است سرئوس‌ها یا کاکتوس‌های مخروطی، پایه‌های بسیار خوبی برای بیشتر مامیلاریاها یا اوپنسیه‌ها هستند.
میوه کاکتوس
امروزه میوه کاکتوس به عنوان میوه درجه اول در بعضی از کشورها مورد علاقه مردم است. کشور مراکش به عنوان یکی از بزرگترین صادرکننده این میوه است که مناطق وسیعی را در این کشور در بر گرفته است.
حسین
