یک گلخانه مستقل می تواند در محلی زودتر از ساختمان های موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه ای نور خورشید را از همه جهات دریافت می کنند. این گلخانه ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه های فوق العاده ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. هر گلخانه باید در محلی ساخته شود که دارای زهکشی مناسبی باشد.
یک گلخانه، وسیله ای برای تغییر محیط اطراف گیاهان، جهت بهبود شرایط رشد فراهم می کند. گلخانه ها در چند مورد قابل استفاده هستند. بعضی از گلخانه ها برای عملیات سالیانه مورد استفاده قرار می گیرند، در حالی که بعضی از آنها فقط برای پرورش گیاهان در فصل های بهار و پائیز ساخته می شوند.
در بعضی از شرایط آب وهوائی، برای پرورش تعدادی از گیاهان در تابستان (مانند گوجه فرنگی) که در شرایط بیرون قابل کشت نیستند، گلخانه مورد نیاز می باشد.
یکی از اولین تصمیماتی که باید اتخاذ شود، این است که گلخانه به صورت یک واحد جداگانه، در تماس با ساختمان های موجود و یا به صورت بخشی از ساختمان های جدید ساخته شود. گلخانه های متصل به هم معمولاً هزینه های ساخت و گرمایش کمتری داشته و دسترسی آسان تری دارند، اما گیاهان نور کمتری دریافت می کنند. گلخانه های متصل به هم باید رو به جنوب ساخته شوند. جهات غرب، شرق و شمال مطلوبیت کمتری دارند. خصوصیات ساختمان های موجود ممکن است انتخاب محل را برای گلخانه های متصل محدود کند.
یک گلخانه مستقل می تواند در محلی زودتر از ساختمان های موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه ای نور خورشید را از همه جهات دریافت می کنند. این گلخانه ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه های فوق العاده ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. هر گلخانه باید در محلی ساخته شود که دارای زهکشی مناسبی باشد.
یک گلخانه می تواند در هر اندازه ای ساخته شود، اما کوچکترین گلخانه ای که می توان در نظر گرفت، چیزی در حدود ۲۰۰ فوت مربع است (۱۸/۴ مترمربع). گلخانه های کوچکتر به نسبت از لحاظ ساخت و عملکرد بسیار گران هستند.
ساختمان گلخانه
هزینه ساخت گلخانه به طور کلی به اندازه و ماده پوشش دهنده آن بستگی دارد. ساخت گلخانه با پوشش شیشه ای و قاب فلزی معمولاً بیشترین هزینه را دارد.
پوشش های دیگر مانند فایبرگلاس، اکریلیک و پلی کربنات دارای هزینه متوسطی می باشند. پوشش پلی اتیلن با قاب چوبی دارای کمترین هزینه است. تجهیزات حرارتی و تهویه نیز هزینه ای با توجه به ساختمان گلخانه و اندازه آن دارند. ساخت گلخانه های خورشیدی نیز امکان پذیر است، اما به مهندسی خاصی نیازمند می باشد.
اسکلت یا قاب گلخانه از فلز یا چوب ساخته می شود. فضای بین لایه های پوشش را می توان برای کمک به مقاومت در برابر وزش باد خالی از هوا کرد. گلخانه با اسکلت چوبی به آسانی ساخته می شود و انتخاب مناسبی برای سازنده است.
گرمایش
محیط گلخانه معمولاً به وسیله هوای داغ، آب داغ یا بخار گرم می شود. گاهی اوقات گرما به صورت تکمیلی توسط گرمکن های الکتریکی تأمین می شود. انتخاب منبع حرارتی باید با توجه به هزینه اولیه تجهیزات و هزینه عملیاتی انجام گیرد.
گرمکن های الکتریکی هزینه اولیه کمی داشته، اما معمولاً هزینه عملیاتی بسیار بالائی دارند. گرمایش به وسیله آب داغ یا بخار از لحاظ هزینه نصب گران است؛ اما هزینه عملیاتی کمی دارد. گرمایش به وسیله هوای داغ با استفاده از گاز طبیعی یا نفت به عنوان سوخت به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد. ذغال سنگ و چوب هم می تواند به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد. البته هرکدام به مدیریت دقیقی نیازمند است. باید توجه داشت که هر نوع گرمکن احتراقی برای جلوگیری از انباشت گازهای نامطلوب، که موجب از بین رفتن گیاهان می شود، دریچه ای به خارج گلخانه داشته باشد.
بهترین گرمایش در حالتی انجام می شود که از کف صورت گیرد؛ چرا که به طور طبیعی هوای گرم به سمت بالا می رود. گیاهان اغلب دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند.
دمای شبانه دارای بیشترین اهمیت است؛ با این وجود دمای روزانه بالا می تواند موجب از بین رفتن محصولات گلخانه شود.
دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه ای
محصول دمای شبانه (F) دمای روزانه (F)
گوجه فرنگی ۶۶ ۶۰ ۸۰ ۷۰
کاهو ۵۵ ۷۸ ۷۰
خیار ۶۵ ۸۰
فلفل ۶۲ ۸۰ ۷۰
گل داوودی ۶۳ ۶۲ ۸۰ ۷۵
گل شمعدانی ۶۰ ۵۵ ۷۵ ۷۰
تهویه و سرمایش
گرمایش گلخانه کار نسبتاً ساده ای است اما سرمایش آن بسیار مشکل تر می باشد. به علاوه در گلخانه های کوچکتر کار گرمایش و سرمایش دشوارتر است. یک گلخانه برای کاهش حرارت در تابستان و نیز در روزهای زمستانی آفتابی به تهویه توسط هوای تازه نیازمند است. همچنین کار تهویه برای کاهش رطوبت بیش از حد و نیز تأمین دی اکسیدکربن از هوای خارج مورد استفاده قرار می گیرد.
کنترل ها
اغلب دارندگان گلخانه های کوچک می دانند که وسایل کنترل اتوماتیک دارای ارزش زیادی هستند. ترموستات ها، رطوبت سنج ها، زمان سنج ها و یا کنترل های کامپیوتری می توانند با هم ترکیب شده تا مدیریت دقیقی از دما و رطوبت (حتی هنگامی که مالک حضور ندارد) به دست دهند. آبیاری و روشنائی را هم می توان به صورت اتوماتیک کنترل کرد. سیستم های کنترل را می توان شخصاً سرهم کرد و یا اینکه به صورت پکیج خریداری کرد.
ساخت گلخانه
قبل از آغاز کار ساخت گلخانه یک برنامه ریزی دقیق بسیار مهم است. اصولاً ساخت یک گلخانه به هزینه و زمان زیادی نیازمند نمی باشد. انتخاب نهائی برای نوع گلخانه به فضای مورد نیاز رشد، معماری مربوطه، محل های موجود و هزینه های آن وابسته است. همچنین یک گلخانه باید محیط مناسبی برای رشد گیاهان فراهم نماید.
موقعیت
موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی با جنوب شرقی می باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می کند. البته نور امیده شده از جانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی می باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را دارا است، زیرا که به گیاهان اجازه داده می شود که فرآیند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند؛ و این موضوع منجر به حداکثر رشد می شود.
بالطبع انتخاب های بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می گیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند، مناسب می باشد.
درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می توانند به طور مؤثری از نور شدید بعد از ظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پائیز برگ های خود را از دست می دهند.
انواع گلخانه
یک گلخانه خانگی می تواند در تماس با ساختمان موجود و یا به صورت یک سازه ساده ساخته شود. محل انتخابی برای گلخانه و سلیقه شخصی می تواند در انخاب نوع گلخانه موردنظر قرار گیرد. البته هر نوع گلخانه ای معایب و مزایای مختص به خود را دارد. نمونه ای از گلخانه های متداول در ادامه آمده است.
مجموعه خوبی از مواد ساختمانی و اسکلت گلخانه های تجاری در دسترس می باشد. اسکلت گلخانه معمولاً از چوب، فولاد گالوانیزه یا آلومینیوم ساخته می شود. لوله های پلاستیکی به عنوان اسکلت گلخانه، معمولاً در برابر بار وارده از طرف برف و باد ناپایدار می باشند. اسکلت گلخانه را می توان با شیشه، فایبرگلاس سخت، پلاستیک دوجداره محکم و یا ورق پلاستیکی پوشانید.
انواع پیکربندی
انواع پیکربندی اسکلت های گلخانه، از ساده گرفته تا پیچیده به ابتکار طراح و مهندس مربوطه وابسته است. در ادامه چند نوع پیکربندی متداول آمده است؛
فونداسیون و کف سازی
در یک گلخانه، فونداسیون دائمی برای مواد ورقه ای شیشه ای، فایبرگلاس و پلاستیک سخت دوجداره باید فراهم شده باشد. سازنده برای ساخت فونداسیون باید برنامه ریزی دقیقی داشته باشد. اغلب گلخانه ها به یک فونداسیون بتون ریزی شده، همانند ساختمان های مسکونی، نیازمند هستند.
کف دائمی برای گلخانه توصیه نمی شود زیرا رطوبت را نگه می دارد و به واسطه آمیختگی خاک و شاخ و برگ ها منجر به لغزندگی می شود.
ساخت یک گردشگاه سیمانی، شنی یا سنگی به عرض ۲۴ تا ۳۶ اینچ برای دسترسی آسان به گیاهان توصیه می شود. مابقی کف باید توسط چند اینچ شن، جهت زهکشی آب اضافی پوشانیده شود.
گرمایش
گرمایش مورد نیاز یک گلخانه به دمای مطلوب برای رشد گیاهان، موقعیت و ساختمان گلخانه و کل مساحت خراجی در معرض هوای بیرون وابسته است. با اینکه ۲۵% گرمایش مورد نیاز روزانه می تواند به وسیله تابش خورشید تأمین شود؛ اما یک گلخانه عایق به مقدار زیادی گرمایش در یک شب زمستانی نیازمند می باشد. سیستم گرمایشی باید به گونه ای باشد که دمای مطلوب روزانه و شبانه را تأمین کند.
گلخانه با گرمکن خورشیدی، در طول دوره بحران انرژی مورد پسند عوام قرار گرفته است. البته استفاده از این سیستم معمولاً اقتصادی نمی باشد. به علاوه مجموعه های خورشیدی اختصاصی و سیستم های ذخیره گرما به فضای زیادی نیازمند هستند. با این وجود مالکان گلخانه ها می توانند روش های جمع آوری گرما را مورد آزمایش قرار دهند. یک روش این است که تانک هائی را برای جذب گرما با رنگ سیاه، رنگ کرده و جهت نگهداری حرارت آنها را پر از آب کرد. از آنجا که دمای هوای گلخانه باید در دمای مناسب رشد گیاهان ثابت بماند، گلخانه به خودی خود نمی تواند ذخیره کننده خوب گرما باشد.
سیستم های حرارتی را می توان توسط الکتریسیته، گاز طبیعی، نفت و یا چوب به کار گرفت. گرما می تواند به وسیله جریان اجباری هوای داغ، تشعشع، آب داغ و یا بخار در محیط گلخانه توزیع گردد. انتخاب سیستم حرارتی و نوع سوخت مصرفی به مواردی از جمله، دسترسی محلی، احتیاجات گرمائی گیاهان، هزینه و سلیقه شخصی وابسته است.
برای تأمین اهداف ایمنی و جلوگیری از تماس گیاهان با گازهای مضر، تمام محصولات احتراق حاصل از سوزاندن گاز، نفت و چوب را باید به خارج گلخانه هدایت نمود، همچنین برای تأمین اکسیژن مورد نیاز مشعل ها جهت احتراق کامل، باید از دریچه های واصل به هوای تازه استفاده کرد.
کنترل های ایمنی مانند: پیلوت های اطمینان و شیر قطع جریان گاز، باید به اندازه نیاز مورد استفاده قرار گیرد. چراغ های قابل حمل با سوخت نفت سفید که در خانه ها مورد استفاده قرار می گیرد، برای گرمایش گلخانه پرخطر است؛ زیرا بعضی از گیاهان به گازهای تشکیل شده ناشی از احتراق سوخت ها بسیار حساس می باشند.
گردش هوا
نصب فن های گردش هوا در گلخانه سرمایه گذاری خوبی است. در طول زمستان هنگامی که گلخانه باید گرم شود، به گردش هوا نیازمند است تا بدان وسیله دمای یکنواختی در داخل گلخانه تأمین گردد. بدون فن های اختلاط هوا، هوای گرم به بالای گلخانه رفته و هوای سرد در کف گلخانه و در اطراف گیاهان باقی می ماند.
برای گلخانه های کوچک (کمتر از ۶۰ فوت درازا)، فن ها را به صورت قطری در گوشه های مقابل هم و کمی خارج از گوشه نصب می کنند. هدف از این کار ایجاد یک الگوی دایره ای (بیضی) برای جابه جائی هوا می باشد. فن ها باید به طور مداوم در طول زمستان به کار گرفته شوند. اما این فن ها را در تابستان هنگامی که گلخانه به تجدید هوا (تهویه) نیازمند است، باید خاموش کرد.
تهویه
تجدید هوا، معاوضه هوای داخل با هوای بیرون برای کنترل دما، بیرون بردن رطوبت و غنی سازی دی اکسیدکربن می باشد. چندین سیستم تهویه متفاوت را می توان برای تجدید هوای گلخانه مورد استفاده قرار داد.
تهویه طبیعی هوا با استفاده از دریچه های سقفی که بر روی دیواره های کناری گلخانه نصب شده اند، ورت می گیرد. هوای گرم با استفاده از جریان های جابه جائی بالا رفته و از طریق دریچه ها خارج می گردد و به این ترتیب موجب دریافت هوای سرد از همه طرف می شود.
تهویه مکانیکی هوا با استفاده از فن های خروجی که هوا را از یک گوشه گلخانه به خارج می رانند در حالی که هوای بیرون از گوشه دیگر گلخانه وارد می شود، صورت می گیرد. اندازه فن های خروجی باید به نحوی باشد که کل حجم هوای داخل گلخانه را در یک دقیقه تعویض کند.
کل حجم هوا در یک گلخانه متوسط با بزرگ (برچسب فوت مکعب) را می توان با حاصلضرب مساحت کف در عدد ۸ (میانگین ارتفاع) محاسبه کرد.
اندازه فن خروجی یک گلخانه کوچک (حچم آن کمتر از ۵۰۰۰ فوت مکعب) از حاصلضرب مساحت کف در عدد ۱۲ به دست می آید.
احتیاجات تجدید هوا با شرایط آب و هوائی و فصل های مختلف متغیر خواهد بود. در تابستان باید، ۱ تا ۵/۱ برابر حجم هوای گلخانه در هر دقیقه تعویض شود. البته گلخانه های کوچکتر به مقدار بیشتری تعویض هوا احتیاج دارند. در زمستان، اختلاط ۲۰ تا ۳۰ درصد از حجم هوای داخل با هوای بیرون در هر دقیقه، بدون سرد شدن محیط گیاهان، کافی خواهد بود.
سرمایش
معمولاً ممکن است گردش هوا به تنهائی توسط تهویه در اواسط تابستان کافی نباشد. در تابستان اغلب لازم است که دمای هوا با استفاده از سرمایش تبخیری کاهش یابد. همچنین ممکن است در طول تابستان شدت تابش خورشید برای گیاهان خیلی زیاد باشد. لذا در طول این دوره ممکن است سرمایش تبخیری، ایجاد سایه با رنگ آمیزی ضروری باشد.
سیستم سرمایش تبخیری شامل یک فن و یک اپراتور برای تبخیر آب می باشد. بدین وسیله هوا خنک شده و رطوبت آن افزایش می یابد. طی فرآیند سرمایش تبخیری، گرمای هوا برای تغییر حالت آب از مایع به بخار گرفته می شود. به این ترتیب هوای خنک و مرطوب به گلخانه وارد می شود، در حالی که هوای گرم داخل از طریق دریچه های سقفی و دیگر منافذ به خارج رانده می شود.
سیستم سرمایش تبخیری در حالتی که رطوبت هوای خارج پائین باشد، بهتر و مناسب تر عمل می کند. این سیستم را می توان بدون تبخیر آب برای تجدید هوای گلخانه مورد استفاده قرار داد. ظرفیت سیستم سرمایش تبخیری باید ۱ تا ۵/۱ برابر حجم گلخانه باشد.
دی اکسیدکربن و نور
دی اکسیدکربن و نور برای رشد گیاهان ضروری می باشد. صبحگاهان با بالا آمدن آفتاب، گیاهان تولید انرژی غذائی (فتوسنتز) را آغاز می کنند. میزان دی اکسیدکربن در گلخانه، به واسطه مصرف توسط گیاهان، کاهش می یابد.
با تجدید هوا می توان میزان دی اکسیدکربن را به اندازه میزان آن در محیط بیرون بالا برد. از آنجا که دی اکسیدکربن و نور در فرآیند فتوسنتز مکمل یکدیگر هستند، با تأمین روشنائی تکمیلی و تزریق دی اکسیدکربن می توان بازده سبزیجات و گلدهی محصولات را افزایش داد. دی اکسیدکربن مایع، یخ خشک و احتراق سوخت های بدون سولفور می تواند به عنوان منابع تأمین دی اکسیدکربن مورد استفاده قرار گیرد.
شرایط محیطی
فعالیت های شیمیائی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متأثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور و وجود آب و موادغذائی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما حساس می باشد. محدوده دمائی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین ۵۰ تا ۸۵ درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد. این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد.
دما
دمای مناسب برای گلخانه توسط انرژی حاصل از تابش خورشید فراهم می شود و در صورتی که این انرژی کافی نباشد، دما به وسیله حرارت تکمیلی تأمین می گردد. گیاهان مختلف به محدوده دمائی متفاوتی نیاز دارند. برای مثال گیاهان گرمسیری به محدوده دمائی ۷۰ تا ۸۰ درجه فارنهایت نیازمند می باشند.
دمای داخل گلخانه باید در روز ثابت بماند و در شب ۱۰ درجه فارنهایت پائین تر باشد. چهار روش برای ثابت نگه داشتن دما در حد مطلوب وجود دارد:
جلوگیری از اتلاف حرارت
ذخیره گرما
اضافه کردن حرارت
خارج کردن حرارت اضافی
دما، مهم ترین فاکتور محیطی در نزد کشاورزان می باشد. تنظیم کردن دما، تأثیر مستقیمی بر روی رطوبت نسبی و سطح دی اکسیدکربن دارد. تهویه می تواند بیشتر یا همه کنترل دمای مورد نیاز برای گلخانه های کوچک فصلی را به انجام برساند. گلخانه های بزرگتر ممکن است به فن های الکتریکی (برای خنک کردن گلخانه در تابستان) و سیستم های حرارتی برای شب های سرد نیازمند باشند. با توجه به آنچه گفته شد، اغلب گیاهان دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند.
رطوبت نسبی
رطوبت نسبی مقیاسی از مقدار آب موجود در هوا در یک دمای داده شده می باشد. میزان تنفس گیاهان متأثر از رطوبت نسبی هوای اطراف می باشد، زیرا رطوبت نسبی، اختلاف فشار بخار بین سطح برگ ها و هوای اطراف را تعیین می کند.
رطوبت نسبی بین ۲۵ تا ۸۰ درصد، تأثیر ناسازگاری بر روی رشد اکثر گیاهان ندارد. رطوبت نسبی خارج از این محدوده می تواند مانع تنفس گیاه شده و به گسترش بیماری ها کمک کند. در ضمن رطوبت نسبی بالا موجب افزایش بیماری های برگی در گلخانه می شود.
رطوبت نسبی هوای داخل گلخانه به وسیله دمای سطوح داخلی تعیی نمی شود. کاهش جریان هوا و نیز کم شدن نرخ تعویض هوا، منجر به افزایش رطوبت نسبی می شود. یک گلخانه دار که دارای گلخانه ای کاملاً بسته با پوشش دو لایه می باشد، باید از وجود امکانات تهویه کافی که برای کنترل رطوبت نسبی و نیز حداکثر دما لازم است، مطمئن باشد. رطوبت نسبی ایده آل برای گلخانه چیزی بین ۵۰ تا ۶۰ درصد است.
اگر رطوبت نسبی خیلی بالا باشد، شرایط برای حمله بیماری ها به گیاهان فراهم می شود. اگر رطوبت نسبی خیلی پائین باشد، گیاهان از تنش آبی در رنج خواهند بود. رطوبت نسبی را می توان با آبیاری کردن در صبح و بیرون راندن هوای مرطوب کنترل کرد. باید توجه داشت که هرگز نباید آبیاری را بعدازظهر انجام داد.
نور
شدت، استمرار و پخش طیفی نور مرئی برای رشد گیاه، مهم و حیاتی است. نور مورد نیاز معمولاً توسط خورشید تأمین می شود مگر اینکه گلخانه در فصل زمستان فعال باشد. عوامل مؤثر در تعیین مقدار نور عبوری از پوشش گلخانه عبارتند از:
موقعیت گلخانه
جهت گیری نسبت به خورشید
زاویه پوشش شفاف گلخانه نسبت به شعاع نور
خصوصیات فیزیکی پوشش
سطوح منعکس کننده نور در داخل گلخانه می تواند مقدار نور در دسترس گیاهان را افزایش دهد. رنگ سفید و ورق های آلومینیومی برای این کار مناسب است.
روشنائی در دو حیطه اندازه گیری می شود، کمیت و کیفیت. کیفیت مربوط به شدت تابش و کمیت مربوط به طول دوره تابش می باشد. می دانیم که یک گیاه به مقدار مشخصی از تابش نور نیازمند است. اگر کیفیت نور پائین باشد با اضافه کردن کمیت آن، میزان نور تابیده شده به مقدار کمی اضافه می گردد و برعکس.
در هر گلخانه شفافیت لازم برای عبور نور توسط پوشش گلخانه فراهم می شود. مثال هائی از مواد شفاف جهت پوشش گلخانه عبارتند از: شیشه، پلاستیک، اکریلیک و فایبرگلاس
دی اکسیدکربن
یکی دیگر از فاکتورهای محیطی که برای رشد گیاه لازم است، دی اکسیدکربن می باشد. دی اکسیدکربن یکی از اجزاء اصلی در فرآیند فتوسنتز است اما تاکنون آنگونه که از تأثیرات دما، نور و رطوبت بر روی رشد گیاهان آگاه هستیم، در مورد دی اکسیدکربن اطلاعات زیادی نداریم.
در یک گلخانه کاملاً بسته که گیاهان فراوانی دارد، کمبود دی اکسیدکربن می تواند فاکتورهای رشد را محدود کند. تنظیم میزان این عامل محیطی برای بهبود رشد گیاهان در گلخانه، بخشی از مدیریت موفق گلخانه می باشد. البته باید توجه داشت که کمیت و کیفیت مطلوب محصولات گلخانه به وسیله مدیریت مناسب فاکتورهای رشد تحقق می یابد به طوری که این عوامل در زمان درست و به مقدار مورد نیاز در اختیار گیاه قرار گیرد.
جریان هوا
گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه خارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگ ها تأمین شده و گیاه می تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسیدکربن تازه استفاده کند. جریان هوا همچنین به پائین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می نماید.
گلخانه های تجاری به همه نیازمندی های اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته هستند. در یک گلخانه تجاری، هدف اصلی سوددهی است. برای رسیدن به این هدف، گلخانه باید از لحاظ تأمین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به طور سخت و جدی کنترل شود. اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل هائی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند.
همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونواکسیدکربن، اکسید نیتروژن و دی اکسیدنیتروژن می باشند که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند.
منبع: WWW.Persanblog.com
یک گلخانه، وسیله ای برای تغییر محیط اطراف گیاهان، جهت بهبود شرایط رشد فراهم می کند. گلخانه ها در چند مورد قابل استفاده هستند. بعضی از گلخانه ها برای عملیات سالیانه مورد استفاده قرار می گیرند، در حالی که بعضی از آنها فقط برای پرورش گیاهان در فصل های بهار و پائیز ساخته می شوند.
در بعضی از شرایط آب وهوائی، برای پرورش تعدادی از گیاهان در تابستان (مانند گوجه فرنگی) که در شرایط بیرون قابل کشت نیستند، گلخانه مورد نیاز می باشد.
یکی از اولین تصمیماتی که باید اتخاذ شود، این است که گلخانه به صورت یک واحد جداگانه، در تماس با ساختمان های موجود و یا به صورت بخشی از ساختمان های جدید ساخته شود. گلخانه های متصل به هم معمولاً هزینه های ساخت و گرمایش کمتری داشته و دسترسی آسان تری دارند، اما گیاهان نور کمتری دریافت می کنند. گلخانه های متصل به هم باید رو به جنوب ساخته شوند. جهات غرب، شرق و شمال مطلوبیت کمتری دارند. خصوصیات ساختمان های موجود ممکن است انتخاب محل را برای گلخانه های متصل محدود کند.
یک گلخانه مستقل می تواند در محلی زودتر از ساختمان های موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه ای نور خورشید را از همه جهات دریافت می کنند. این گلخانه ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه های فوق العاده ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. هر گلخانه باید در محلی ساخته شود که دارای زهکشی مناسبی باشد.
یک گلخانه می تواند در هر اندازه ای ساخته شود، اما کوچکترین گلخانه ای که می توان در نظر گرفت، چیزی در حدود ۲۰۰ فوت مربع است (۱۸/۴ مترمربع). گلخانه های کوچکتر به نسبت از لحاظ ساخت و عملکرد بسیار گران هستند.
ساختمان گلخانه
هزینه ساخت گلخانه به طور کلی به اندازه و ماده پوشش دهنده آن بستگی دارد. ساخت گلخانه با پوشش شیشه ای و قاب فلزی معمولاً بیشترین هزینه را دارد.
پوشش های دیگر مانند فایبرگلاس، اکریلیک و پلی کربنات دارای هزینه متوسطی می باشند. پوشش پلی اتیلن با قاب چوبی دارای کمترین هزینه است. تجهیزات حرارتی و تهویه نیز هزینه ای با توجه به ساختمان گلخانه و اندازه آن دارند. ساخت گلخانه های خورشیدی نیز امکان پذیر است، اما به مهندسی خاصی نیازمند می باشد.
اسکلت یا قاب گلخانه از فلز یا چوب ساخته می شود. فضای بین لایه های پوشش را می توان برای کمک به مقاومت در برابر وزش باد خالی از هوا کرد. گلخانه با اسکلت چوبی به آسانی ساخته می شود و انتخاب مناسبی برای سازنده است.
گرمایش
محیط گلخانه معمولاً به وسیله هوای داغ، آب داغ یا بخار گرم می شود. گاهی اوقات گرما به صورت تکمیلی توسط گرمکن های الکتریکی تأمین می شود. انتخاب منبع حرارتی باید با توجه به هزینه اولیه تجهیزات و هزینه عملیاتی انجام گیرد.
گرمکن های الکتریکی هزینه اولیه کمی داشته، اما معمولاً هزینه عملیاتی بسیار بالائی دارند. گرمایش به وسیله آب داغ یا بخار از لحاظ هزینه نصب گران است؛ اما هزینه عملیاتی کمی دارد. گرمایش به وسیله هوای داغ با استفاده از گاز طبیعی یا نفت به عنوان سوخت به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد. ذغال سنگ و چوب هم می تواند به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد. البته هرکدام به مدیریت دقیقی نیازمند است. باید توجه داشت که هر نوع گرمکن احتراقی برای جلوگیری از انباشت گازهای نامطلوب، که موجب از بین رفتن گیاهان می شود، دریچه ای به خارج گلخانه داشته باشد.
بهترین گرمایش در حالتی انجام می شود که از کف صورت گیرد؛ چرا که به طور طبیعی هوای گرم به سمت بالا می رود. گیاهان اغلب دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند.
دمای شبانه دارای بیشترین اهمیت است؛ با این وجود دمای روزانه بالا می تواند موجب از بین رفتن محصولات گلخانه شود.
دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه ای
محصول دمای شبانه (F) دمای روزانه (F)
گوجه فرنگی ۶۶ ۶۰ ۸۰ ۷۰
کاهو ۵۵ ۷۸ ۷۰
خیار ۶۵ ۸۰
فلفل ۶۲ ۸۰ ۷۰
گل داوودی ۶۳ ۶۲ ۸۰ ۷۵
گل شمعدانی ۶۰ ۵۵ ۷۵ ۷۰
تهویه و سرمایش
گرمایش گلخانه کار نسبتاً ساده ای است اما سرمایش آن بسیار مشکل تر می باشد. به علاوه در گلخانه های کوچکتر کار گرمایش و سرمایش دشوارتر است. یک گلخانه برای کاهش حرارت در تابستان و نیز در روزهای زمستانی آفتابی به تهویه توسط هوای تازه نیازمند است. همچنین کار تهویه برای کاهش رطوبت بیش از حد و نیز تأمین دی اکسیدکربن از هوای خارج مورد استفاده قرار می گیرد.
کنترل ها
اغلب دارندگان گلخانه های کوچک می دانند که وسایل کنترل اتوماتیک دارای ارزش زیادی هستند. ترموستات ها، رطوبت سنج ها، زمان سنج ها و یا کنترل های کامپیوتری می توانند با هم ترکیب شده تا مدیریت دقیقی از دما و رطوبت (حتی هنگامی که مالک حضور ندارد) به دست دهند. آبیاری و روشنائی را هم می توان به صورت اتوماتیک کنترل کرد. سیستم های کنترل را می توان شخصاً سرهم کرد و یا اینکه به صورت پکیج خریداری کرد.
ساخت گلخانه
قبل از آغاز کار ساخت گلخانه یک برنامه ریزی دقیق بسیار مهم است. اصولاً ساخت یک گلخانه به هزینه و زمان زیادی نیازمند نمی باشد. انتخاب نهائی برای نوع گلخانه به فضای مورد نیاز رشد، معماری مربوطه، محل های موجود و هزینه های آن وابسته است. همچنین یک گلخانه باید محیط مناسبی برای رشد گیاهان فراهم نماید.
موقعیت
موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی با جنوب شرقی می باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می کند. البته نور امیده شده از جانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی می باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را دارا است، زیرا که به گیاهان اجازه داده می شود که فرآیند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند؛ و این موضوع منجر به حداکثر رشد می شود.
بالطبع انتخاب های بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می گیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند، مناسب می باشد.
درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می توانند به طور مؤثری از نور شدید بعد از ظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پائیز برگ های خود را از دست می دهند.
انواع گلخانه
یک گلخانه خانگی می تواند در تماس با ساختمان موجود و یا به صورت یک سازه ساده ساخته شود. محل انتخابی برای گلخانه و سلیقه شخصی می تواند در انخاب نوع گلخانه موردنظر قرار گیرد. البته هر نوع گلخانه ای معایب و مزایای مختص به خود را دارد. نمونه ای از گلخانه های متداول در ادامه آمده است.
مجموعه خوبی از مواد ساختمانی و اسکلت گلخانه های تجاری در دسترس می باشد. اسکلت گلخانه معمولاً از چوب، فولاد گالوانیزه یا آلومینیوم ساخته می شود. لوله های پلاستیکی به عنوان اسکلت گلخانه، معمولاً در برابر بار وارده از طرف برف و باد ناپایدار می باشند. اسکلت گلخانه را می توان با شیشه، فایبرگلاس سخت، پلاستیک دوجداره محکم و یا ورق پلاستیکی پوشانید.
انواع پیکربندی
انواع پیکربندی اسکلت های گلخانه، از ساده گرفته تا پیچیده به ابتکار طراح و مهندس مربوطه وابسته است. در ادامه چند نوع پیکربندی متداول آمده است؛
فونداسیون و کف سازی
در یک گلخانه، فونداسیون دائمی برای مواد ورقه ای شیشه ای، فایبرگلاس و پلاستیک سخت دوجداره باید فراهم شده باشد. سازنده برای ساخت فونداسیون باید برنامه ریزی دقیقی داشته باشد. اغلب گلخانه ها به یک فونداسیون بتون ریزی شده، همانند ساختمان های مسکونی، نیازمند هستند.
کف دائمی برای گلخانه توصیه نمی شود زیرا رطوبت را نگه می دارد و به واسطه آمیختگی خاک و شاخ و برگ ها منجر به لغزندگی می شود.
ساخت یک گردشگاه سیمانی، شنی یا سنگی به عرض ۲۴ تا ۳۶ اینچ برای دسترسی آسان به گیاهان توصیه می شود. مابقی کف باید توسط چند اینچ شن، جهت زهکشی آب اضافی پوشانیده شود.
گرمایش
گرمایش مورد نیاز یک گلخانه به دمای مطلوب برای رشد گیاهان، موقعیت و ساختمان گلخانه و کل مساحت خراجی در معرض هوای بیرون وابسته است. با اینکه ۲۵% گرمایش مورد نیاز روزانه می تواند به وسیله تابش خورشید تأمین شود؛ اما یک گلخانه عایق به مقدار زیادی گرمایش در یک شب زمستانی نیازمند می باشد. سیستم گرمایشی باید به گونه ای باشد که دمای مطلوب روزانه و شبانه را تأمین کند.
گلخانه با گرمکن خورشیدی، در طول دوره بحران انرژی مورد پسند عوام قرار گرفته است. البته استفاده از این سیستم معمولاً اقتصادی نمی باشد. به علاوه مجموعه های خورشیدی اختصاصی و سیستم های ذخیره گرما به فضای زیادی نیازمند هستند. با این وجود مالکان گلخانه ها می توانند روش های جمع آوری گرما را مورد آزمایش قرار دهند. یک روش این است که تانک هائی را برای جذب گرما با رنگ سیاه، رنگ کرده و جهت نگهداری حرارت آنها را پر از آب کرد. از آنجا که دمای هوای گلخانه باید در دمای مناسب رشد گیاهان ثابت بماند، گلخانه به خودی خود نمی تواند ذخیره کننده خوب گرما باشد.
سیستم های حرارتی را می توان توسط الکتریسیته، گاز طبیعی، نفت و یا چوب به کار گرفت. گرما می تواند به وسیله جریان اجباری هوای داغ، تشعشع، آب داغ و یا بخار در محیط گلخانه توزیع گردد. انتخاب سیستم حرارتی و نوع سوخت مصرفی به مواردی از جمله، دسترسی محلی، احتیاجات گرمائی گیاهان، هزینه و سلیقه شخصی وابسته است.
برای تأمین اهداف ایمنی و جلوگیری از تماس گیاهان با گازهای مضر، تمام محصولات احتراق حاصل از سوزاندن گاز، نفت و چوب را باید به خارج گلخانه هدایت نمود، همچنین برای تأمین اکسیژن مورد نیاز مشعل ها جهت احتراق کامل، باید از دریچه های واصل به هوای تازه استفاده کرد.
کنترل های ایمنی مانند: پیلوت های اطمینان و شیر قطع جریان گاز، باید به اندازه نیاز مورد استفاده قرار گیرد. چراغ های قابل حمل با سوخت نفت سفید که در خانه ها مورد استفاده قرار می گیرد، برای گرمایش گلخانه پرخطر است؛ زیرا بعضی از گیاهان به گازهای تشکیل شده ناشی از احتراق سوخت ها بسیار حساس می باشند.
گردش هوا
نصب فن های گردش هوا در گلخانه سرمایه گذاری خوبی است. در طول زمستان هنگامی که گلخانه باید گرم شود، به گردش هوا نیازمند است تا بدان وسیله دمای یکنواختی در داخل گلخانه تأمین گردد. بدون فن های اختلاط هوا، هوای گرم به بالای گلخانه رفته و هوای سرد در کف گلخانه و در اطراف گیاهان باقی می ماند.
برای گلخانه های کوچک (کمتر از ۶۰ فوت درازا)، فن ها را به صورت قطری در گوشه های مقابل هم و کمی خارج از گوشه نصب می کنند. هدف از این کار ایجاد یک الگوی دایره ای (بیضی) برای جابه جائی هوا می باشد. فن ها باید به طور مداوم در طول زمستان به کار گرفته شوند. اما این فن ها را در تابستان هنگامی که گلخانه به تجدید هوا (تهویه) نیازمند است، باید خاموش کرد.
تهویه
تجدید هوا، معاوضه هوای داخل با هوای بیرون برای کنترل دما، بیرون بردن رطوبت و غنی سازی دی اکسیدکربن می باشد. چندین سیستم تهویه متفاوت را می توان برای تجدید هوای گلخانه مورد استفاده قرار داد.
تهویه طبیعی هوا با استفاده از دریچه های سقفی که بر روی دیواره های کناری گلخانه نصب شده اند، ورت می گیرد. هوای گرم با استفاده از جریان های جابه جائی بالا رفته و از طریق دریچه ها خارج می گردد و به این ترتیب موجب دریافت هوای سرد از همه طرف می شود.
تهویه مکانیکی هوا با استفاده از فن های خروجی که هوا را از یک گوشه گلخانه به خارج می رانند در حالی که هوای بیرون از گوشه دیگر گلخانه وارد می شود، صورت می گیرد. اندازه فن های خروجی باید به نحوی باشد که کل حجم هوای داخل گلخانه را در یک دقیقه تعویض کند.
کل حجم هوا در یک گلخانه متوسط با بزرگ (برچسب فوت مکعب) را می توان با حاصلضرب مساحت کف در عدد ۸ (میانگین ارتفاع) محاسبه کرد.
اندازه فن خروجی یک گلخانه کوچک (حچم آن کمتر از ۵۰۰۰ فوت مکعب) از حاصلضرب مساحت کف در عدد ۱۲ به دست می آید.
احتیاجات تجدید هوا با شرایط آب و هوائی و فصل های مختلف متغیر خواهد بود. در تابستان باید، ۱ تا ۵/۱ برابر حجم هوای گلخانه در هر دقیقه تعویض شود. البته گلخانه های کوچکتر به مقدار بیشتری تعویض هوا احتیاج دارند. در زمستان، اختلاط ۲۰ تا ۳۰ درصد از حجم هوای داخل با هوای بیرون در هر دقیقه، بدون سرد شدن محیط گیاهان، کافی خواهد بود.
سرمایش
معمولاً ممکن است گردش هوا به تنهائی توسط تهویه در اواسط تابستان کافی نباشد. در تابستان اغلب لازم است که دمای هوا با استفاده از سرمایش تبخیری کاهش یابد. همچنین ممکن است در طول تابستان شدت تابش خورشید برای گیاهان خیلی زیاد باشد. لذا در طول این دوره ممکن است سرمایش تبخیری، ایجاد سایه با رنگ آمیزی ضروری باشد.
سیستم سرمایش تبخیری شامل یک فن و یک اپراتور برای تبخیر آب می باشد. بدین وسیله هوا خنک شده و رطوبت آن افزایش می یابد. طی فرآیند سرمایش تبخیری، گرمای هوا برای تغییر حالت آب از مایع به بخار گرفته می شود. به این ترتیب هوای خنک و مرطوب به گلخانه وارد می شود، در حالی که هوای گرم داخل از طریق دریچه های سقفی و دیگر منافذ به خارج رانده می شود.
سیستم سرمایش تبخیری در حالتی که رطوبت هوای خارج پائین باشد، بهتر و مناسب تر عمل می کند. این سیستم را می توان بدون تبخیر آب برای تجدید هوای گلخانه مورد استفاده قرار داد. ظرفیت سیستم سرمایش تبخیری باید ۱ تا ۵/۱ برابر حجم گلخانه باشد.
دی اکسیدکربن و نور
دی اکسیدکربن و نور برای رشد گیاهان ضروری می باشد. صبحگاهان با بالا آمدن آفتاب، گیاهان تولید انرژی غذائی (فتوسنتز) را آغاز می کنند. میزان دی اکسیدکربن در گلخانه، به واسطه مصرف توسط گیاهان، کاهش می یابد.
با تجدید هوا می توان میزان دی اکسیدکربن را به اندازه میزان آن در محیط بیرون بالا برد. از آنجا که دی اکسیدکربن و نور در فرآیند فتوسنتز مکمل یکدیگر هستند، با تأمین روشنائی تکمیلی و تزریق دی اکسیدکربن می توان بازده سبزیجات و گلدهی محصولات را افزایش داد. دی اکسیدکربن مایع، یخ خشک و احتراق سوخت های بدون سولفور می تواند به عنوان منابع تأمین دی اکسیدکربن مورد استفاده قرار گیرد.
شرایط محیطی
فعالیت های شیمیائی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متأثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور و وجود آب و موادغذائی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما حساس می باشد. محدوده دمائی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین ۵۰ تا ۸۵ درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد. این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد.
دما
دمای مناسب برای گلخانه توسط انرژی حاصل از تابش خورشید فراهم می شود و در صورتی که این انرژی کافی نباشد، دما به وسیله حرارت تکمیلی تأمین می گردد. گیاهان مختلف به محدوده دمائی متفاوتی نیاز دارند. برای مثال گیاهان گرمسیری به محدوده دمائی ۷۰ تا ۸۰ درجه فارنهایت نیازمند می باشند.
دمای داخل گلخانه باید در روز ثابت بماند و در شب ۱۰ درجه فارنهایت پائین تر باشد. چهار روش برای ثابت نگه داشتن دما در حد مطلوب وجود دارد:
جلوگیری از اتلاف حرارت
ذخیره گرما
اضافه کردن حرارت
خارج کردن حرارت اضافی
دما، مهم ترین فاکتور محیطی در نزد کشاورزان می باشد. تنظیم کردن دما، تأثیر مستقیمی بر روی رطوبت نسبی و سطح دی اکسیدکربن دارد. تهویه می تواند بیشتر یا همه کنترل دمای مورد نیاز برای گلخانه های کوچک فصلی را به انجام برساند. گلخانه های بزرگتر ممکن است به فن های الکتریکی (برای خنک کردن گلخانه در تابستان) و سیستم های حرارتی برای شب های سرد نیازمند باشند. با توجه به آنچه گفته شد، اغلب گیاهان دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند.
رطوبت نسبی
رطوبت نسبی مقیاسی از مقدار آب موجود در هوا در یک دمای داده شده می باشد. میزان تنفس گیاهان متأثر از رطوبت نسبی هوای اطراف می باشد، زیرا رطوبت نسبی، اختلاف فشار بخار بین سطح برگ ها و هوای اطراف را تعیین می کند.
رطوبت نسبی بین ۲۵ تا ۸۰ درصد، تأثیر ناسازگاری بر روی رشد اکثر گیاهان ندارد. رطوبت نسبی خارج از این محدوده می تواند مانع تنفس گیاه شده و به گسترش بیماری ها کمک کند. در ضمن رطوبت نسبی بالا موجب افزایش بیماری های برگی در گلخانه می شود.
رطوبت نسبی هوای داخل گلخانه به وسیله دمای سطوح داخلی تعیی نمی شود. کاهش جریان هوا و نیز کم شدن نرخ تعویض هوا، منجر به افزایش رطوبت نسبی می شود. یک گلخانه دار که دارای گلخانه ای کاملاً بسته با پوشش دو لایه می باشد، باید از وجود امکانات تهویه کافی که برای کنترل رطوبت نسبی و نیز حداکثر دما لازم است، مطمئن باشد. رطوبت نسبی ایده آل برای گلخانه چیزی بین ۵۰ تا ۶۰ درصد است.
اگر رطوبت نسبی خیلی بالا باشد، شرایط برای حمله بیماری ها به گیاهان فراهم می شود. اگر رطوبت نسبی خیلی پائین باشد، گیاهان از تنش آبی در رنج خواهند بود. رطوبت نسبی را می توان با آبیاری کردن در صبح و بیرون راندن هوای مرطوب کنترل کرد. باید توجه داشت که هرگز نباید آبیاری را بعدازظهر انجام داد.
نور
شدت، استمرار و پخش طیفی نور مرئی برای رشد گیاه، مهم و حیاتی است. نور مورد نیاز معمولاً توسط خورشید تأمین می شود مگر اینکه گلخانه در فصل زمستان فعال باشد. عوامل مؤثر در تعیین مقدار نور عبوری از پوشش گلخانه عبارتند از:
موقعیت گلخانه
جهت گیری نسبت به خورشید
زاویه پوشش شفاف گلخانه نسبت به شعاع نور
خصوصیات فیزیکی پوشش
سطوح منعکس کننده نور در داخل گلخانه می تواند مقدار نور در دسترس گیاهان را افزایش دهد. رنگ سفید و ورق های آلومینیومی برای این کار مناسب است.
روشنائی در دو حیطه اندازه گیری می شود، کمیت و کیفیت. کیفیت مربوط به شدت تابش و کمیت مربوط به طول دوره تابش می باشد. می دانیم که یک گیاه به مقدار مشخصی از تابش نور نیازمند است. اگر کیفیت نور پائین باشد با اضافه کردن کمیت آن، میزان نور تابیده شده به مقدار کمی اضافه می گردد و برعکس.
در هر گلخانه شفافیت لازم برای عبور نور توسط پوشش گلخانه فراهم می شود. مثال هائی از مواد شفاف جهت پوشش گلخانه عبارتند از: شیشه، پلاستیک، اکریلیک و فایبرگلاس
دی اکسیدکربن
یکی دیگر از فاکتورهای محیطی که برای رشد گیاه لازم است، دی اکسیدکربن می باشد. دی اکسیدکربن یکی از اجزاء اصلی در فرآیند فتوسنتز است اما تاکنون آنگونه که از تأثیرات دما، نور و رطوبت بر روی رشد گیاهان آگاه هستیم، در مورد دی اکسیدکربن اطلاعات زیادی نداریم.
در یک گلخانه کاملاً بسته که گیاهان فراوانی دارد، کمبود دی اکسیدکربن می تواند فاکتورهای رشد را محدود کند. تنظیم میزان این عامل محیطی برای بهبود رشد گیاهان در گلخانه، بخشی از مدیریت موفق گلخانه می باشد. البته باید توجه داشت که کمیت و کیفیت مطلوب محصولات گلخانه به وسیله مدیریت مناسب فاکتورهای رشد تحقق می یابد به طوری که این عوامل در زمان درست و به مقدار مورد نیاز در اختیار گیاه قرار گیرد.
جریان هوا
گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه خارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگ ها تأمین شده و گیاه می تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسیدکربن تازه استفاده کند. جریان هوا همچنین به پائین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می نماید.
گلخانه های تجاری به همه نیازمندی های اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته هستند. در یک گلخانه تجاری، هدف اصلی سوددهی است. برای رسیدن به این هدف، گلخانه باید از لحاظ تأمین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به طور سخت و جدی کنترل شود. اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل هائی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند.
همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونواکسیدکربن، اکسید نیتروژن و دی اکسیدنیتروژن می باشند که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند.
منبع: WWW.Persanblog.com
sc
