گونه ای از گیاهان یکساله یا چندساله بوته ای است که به خانواده نعناعیان تعلق دارد.
این گیاه بومی جنوب و شرق اروپا ، شمال غربی آفریقا و آسیا تا هیمالیا است.
این گونه کاکوتی را بومی ایران نیز می دانند. در زبان مردم رودبار استان گیلان به آن «پلنگ مشت» می‌گویند.
خصوصیات ظاهری :
برگ های کاکوتی معطر می باشد. بوته‌های آن پرپشت و ارتفاع آن بین 10 تا20 سانتی متر می‌باشد و دارای گل‌های صورتی است.
ساقه آن منفرد یا غالباً از ناحیه یقه منشعب شده و انشعابات آن کوتاه تا نسبتاً بلند هستند.
ساقه و انشعابات این گیاه نسبتاً به‌طور متراکم پوشیده از کرک‌هاى کوتاه و واژگون است.
برگ‌ها به طول ۷ تا ۲۵ میلى‌متر و عرض ۲ تا ۶ میلى‌متر، سرنیزه‌اى و یا خطى متمایل به سرنیزه‌اى که در قاعده باریک شده و اکثراً داراى دمبرگى کوتاه و در بخش‌هاى بالا داراى موهاى لطیف است.
این گیاه به رنگ بنفش یا متمایل به ارغوانی، کوچک، به اندازه۸/۰ تا ۱ سانتى‌متر و داراى دمگلى کوتاه هستند.
کاسه گل باریک و به‌صورت استوانه‌اى بلند است. زمان گلدهى این گیاه خرداد تا شهریور ماه است.
شرایط محیط رشد:
کاکوتی به نور زیاد و مکان روشن احتیاج دارد.
خاک از زهکشی خوب و کاملی برخوردار باشد.
آبیاری منظو انجام شده و میزان آن متوسط باشد.
دادن کودهای تقویتی و کود کامل به رشد بهینه آن کمک می کند.
در خاک های غنی و حاصلخیز رشد بهتری از خود نشان می دهد.
خواص درمانی و کاربردها:
کاکوتی دارای مواد موثره سینئول، پیپریتون، منتون، پولگون، ایزومنتول می باشد.
گیاه کاکوتی چند ساله دارای اثر ضد میکروبی علیه انواعی از باکتریهای گرم مثبت و گرم منفی است و تأثیر آن بر سالمونلا شدیدتر است .
این گیاه در نواحی کوهستانی ایران (بخصوص کردستان) به عنوان ادویه در غذاها کاربرد وسیعی دارد و عطر آن بسیار نزدیک به آویشن از برگ‌های خشک‌شده و خردشده کاکوتی به عنوان طعم‌دهنده در دوغ استفاده می‌شود .
استفاده از خشک شده این گیاه هم به صورت کامل یا پودر شده در این منطقه مرسوم است. در کشورهای اروپایی مانند آلمان این گیاه به صورت زنده در فروشگاه ها و در گلدان های کوچک به فروش می رسد.
طبع آن گرم و خشک ، ضد باکتری ، خلط آور ، ضد سرما خوردگی و ضد عفونی کننده روده می باشد.
کاکوتی اغلب در درمان اختلالات گوارشی نظیر اسهال و دل پیچه کار برد دارد .
نحوه تکثیر گیاه :
این گیاه را از طریق بذر بصورت مستقیم در زمین اصلی یا تهیه نشاء و انتقال آن در زمان مناسب به بستر اصلی ازدیاد می نمایند.
زمان کاشت اواخر تابستان تا اوایل پائیز می باشد.
: منابع
http://en.wikipedia.org/wiki/Ziziphora
http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%AA%DB%8C
http://www.darujps.com/content/22/1/63
نارگیل
http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=5&taxon_id=200020502
http://www.theplantlist.org/tpl/record/kew-215905
