باغچه مجازی

گیاه  Beta vulgaris  ( چغندر قند ) ، متعلق به خانواده  Amaranthaceae  ( اسفناج ) میباشد که بومی اروپا است .این گیاه به علت داشتن خواص دارویی و خوراکی امروزه در سراسر جهان کشت میشود و مورد توجه میباشد.

چغندر قند معمولاً در آب و هوای کوهستانی از رشد و کیفیت خوبی برخوردار است و در کشور ما ایران در مناطقی چون شهرستان اقلید و شهرکرد و تربت حیدریه بالاترین سطح کشت را دارند.

چغندر دو نوع است: یک نوع آن چغندر معمولی است به رنگ بنفش تیره و یا قرمز (لبو) و نوع دیگر آن چغندر قند است و به رنگ زرد روشن که این چغندر به مقدار بسیار زیاد در نقاط مختلف دنیا برای استفاده از شکر آن، کشت می شود.

چغندر خوب زیاد در خاک نباید بماند زیرا سفت خواهد شد .

از این گیاه در آش ها و خورش ها استفاده میشود و گاهی همراه ماست مصرف میشود.

Beta vulgaris  ، گیاهی است 2 ساله که ساقه آن ارتفاعی بین 1 تا 2 متر دارد .

برگهای این گیاه پهن و درشت و قلبی شکل میباشند و طولی بین 5 تا 20 سانتیمتر دارند .

گل ها در خوشه هایی متراکم تولید میشوند ، هر گل بسیار کوچک میباشد و بین 3 تا 5 میلی متر قطر دارد و به رنگ سبز و یا سبز مایل به قرمز میباشند .

هر گل دارای 5 گلبرگ بوده و گرده افشانی توسط باد صورت میگیرد.

برگ و ریشه این گیاه مورد مصرف قرار میگیرد.

شرایط محیط رشد گیاه چغندر قند : 

چغندر قند سازگاری وسیعی به شرایط محیط متنوع دارد به سرما و گرما نسبتاً مقاوم است تحمل خشکی را دارد به شوری خاک نیز مقاوم است .

عوامل محیطی مانند حرارت، نور، طول روز و رطوبت خاک تا حد زیادی تعیین کننده نحوه رشد و ذخیره قند در ریشه می باشد. 

خاکهای بارور، دارای زهکشی خوب، بافت متوسط و اسیدیته خنثی تا کمی قلیایی برای چغندر قند ایده‌آل است . عملکرد در خاکهای نیمه سنگین بشرط وجود زهکشی خوب نیز مطلوب می باشد .

خاک : خاک شنی ، ماسه ای ، بارور ، خوب زهکشی شده و کمی قلیایی .

نور: آفتابی - نیمسایه.

دما : دمای بین -8 تا 34 درجه .

آبیاری : به صورت متوسط صورت گیرد.

چغندر از قدیم شناخته شده بوده است و از چهار قرن قبل از میلاد انسانها با خواص این گیاه آشنا بوده اند.

((ترکیبات غذایی – شیمیایی چغندر))

چغندر دارای پروتئین – چربی – ویتامینهای A، B1، B2، B3 و C – مواد ازته – مواد قندی و املاح معدنی چون فسفر، کلسیم و آهن است.

((خواص غذایی – دارویی چغندر))

1- طبیعت چغندر گرم و تر است.

2- مصرف چغندر بیماری جذام را از بین می برد.

3- چغندر، عقل را زیاد می کند.

4- شیره چغندر یکی از بهترین شیره های سبزی است که به ساختن گلبولهای قرمز خون کمک می کند، خون را تصفیه کرده و جریان خون را بهبود می بخشد. از این رو مصرف چغندر به خانمها بسیار توصیه می شود.

5- چغندر قرمز یا لبو به دلیل داشتن فیبر فراوان که خاصیت کاهش چربی خون را دارد و همچنین اسید فولیک، بهتر است در سبد غذایی بیماران قلبی و زنان باردار قرار بگیرد.

6- لبو دارای مقادیر فراوان آهن در کنار ویتامین ((ث)) و اسید فولیک است که از بروز کم خونی در افراد بویژه دختران جوان ممانعت می کند.

7- املاحی که در شیره چغندر وجود دارد، یک پاک کننده بسیار عالی برای کبد، کلیه و کیس? صفراست.

8- چغندر ملین، نرم کنند? و ادرارآور است و در رفع یبوست نقش عمده ای را ایفا می کند. همچنین اهمیت به سزایی در دستگاه گوارش دارد.

9- درمان کننده التهاب مجاری ادرار است.

10- چغندر برای درمان التهاب مثانه، بواسیر و بیماریهای پوستی بسیار مفید است. اشتها را نیز زیاد می کند.

11- چغندر مانند هویج دارای کاروتن است که در معده تبدیل به ویتامین A می شود.

12- خوردن چغندر پخته، برای رعشه مفید است خصوصاً اگر برگ آن سرخ رنگ باشد.

13- برگ چغندر خام ورم طحال را بهبود می بخشد.

14- چغندر مخلوط با آب هویج دفع کننده سنگ کیسه صفراست.

15- خوردن چغندر، در هوای خشک خصوصاً در فصل زمستان مؤثر تر است و به همه، خصوصاً پیران بسیار توصیه می شود.

16- شستشوی سر با جوشانده برگ چغندر، شوره و چربی مو را از بین می برد و ضد شپش است.

17- قرار دادن دست و پای ترک خورده در آب گرم شده برگ چغندر، موجب بر طرف شدن عارضه می شود.

18- ضماد برگ چغندر با عسل جهت رفع طاسی و زگیل مؤثر می باشد و چنانچه با حنا مصرف شود برای رویاندن مجدد مو و نکویی آن تأثیربه سزایی خواهد داشت.

19- مصرف چغندر برای درد مفاصل و نقرس مفید می باشد چون مقدار زیادی آنتی اکسیدان دارد.

20- در استعمال خارجی برای پانسمان زخم و درمان تاول استفاده می شود.

21- شربت چغندر بهترین نوشابه و تقویت کننده بدن و دافع سموم بدن است (برای تهیه شربت چغندر، با آبمیوه گیری آب سه تا چهار عدد چغندر خام را بگیرید و آن را با یک لیوان آب معدنی مخلوط کنید).

تذکر:

1- زیاده روی در مصرف آن برای معده مضر است و همچنین موجب دل پیچه می گردد. برای اجتناب از این مساله چغندر را همراه عدس بپزید.

2- برای پختن چغندر از ظروف آلومینیومی استفاده نکنید.

آفات عمومی: 

شته سیاه باقله با نام علمی Aphis fabae از افات عمومی محصولات زراعی است این شته بین ۵/۲ تا ۳ ملیمتر طول داشته و به رنگ سیاه براق و گاهی تا سبز زیتونی دیده می شود این شته از شیره پرورده گیاه تغذیه و باعث پیچیدگی، پژمردگی و زردی برها و حتی خشکیدن آنها می گردد با این آفت می توان با سموم متاسیستوکس، دیمتوات و سوپر اسید مبارزه کرد .

بیماری لکه گرد:

بیماری لکه گرد برگ چغندر یکی از بیماریهای مهم چغندر در نواحی گرم و مرطوب است که توسط قارچی بنام Cercospora beticola ایجاد می شود . علائم بیماری پیدایش لکه های گرد کوچکی به قطر ۲ تا ۵میلیمتر به رنگ خاکستری یا قهوه ای مایل به خاکستری با حاشیه قرمز متمایل به قهوه ای روی برگها می باشد . کنترل بیماری با ضد عفونی بذر با فرمالین و سمپاشی مزرعه با ترکیبات مس مانند کوپر اویت انجام می شود. بیماری پوسیدگی ریشه چغندر قندر ظاهراً توسط قارچهای مختلفی تولید می شود این بیماری پس از تشکیل ریشه غده ای به چغندر حمله و موجب پوشیدگی ریشه در ناحیه طوقه می گردد.

تکثیر گیاه چغندر قند به روش کاشت بذر میباشد که به یکی از 2 روش زیر صورت میگیرد :

-روش سنتی (کرتی):

در این روش پس از اتمام عملیات تهیه زمین، به وسیله بیل یا مرزکش، در زمین کرتهایی ایجاد می شود. نکته مهم این است که باید سطح کرتها حتما" صاف باشد. وجود پستی و بلندی در زمین، منجر به نرسیدن آب به نواحی بلند و همچنین جمع شدن آب در نواحی گودتر می شود که این کار سبب هدر رفتن مقدار زیادی آب می شود. تجمع آب در مزرعه سبب خفگی ریشه ها و افزایش فعالیت قارچ های ایجاد کننده پوسیدگی ریشه می شود. پس از تهیه کرتها، بذرها با دست در داخل کرتها پاشیده شده و تا عمق 2 تا 3 سانتیمتری با خاک مخلوط می شوند.افزایش مقدار بذر مصرفی، بالا رفتن میزان مصرف آب، شدیدتر شدن بیماری پوسیدگی ریشه، عدم امکان استفاده از ادوات مکانیزه برای انجام فعالیت های مربوط به داشت و برداشت و در نهایت بالا رفتن هزینه های تولید، از مهم ترین معایب این روش کشت هستند. به طور کلی کشت چغندرقند به این روش به علت وجود مشکلات فراوان توصیه نمی شود.

-روش مکانیزه:

در این روش بذور چغندرقند در وسط و یا طرفین پشته ها کشت می گردند و به روش نشتی و یا بارانی آبیاری می شوند. در این حالت آب هیچگاه پای گیاه نمی رسد و در نتیجه سطح خاک سله نمی بندد. از طرفی امکان گسترش و ایجاد بیماریهای گیاهی (به خصوص پوسیدگی ریشه) بسیار کمتر خواهد بود. از مهم ترین مزایای این روش آسانتر شدن عملیات کاشت، داشت و برداشت و در نتیجه کاهش هزینه های تولید و همچنین کاهش مصرف آب و بالا رفتن راندمان آبیاری است.

: منابع  

http://afarineshdaily.ir/afarinesh/News.aspx?NID=77224

http://commons.wikimedia.org/wiki/Beta_vulgaris_subsp._vulgaris

http://en.wikipedia.org/wiki/Beta_vulgaris

نارگیل

http://www.esfahansugar.com/Agriculture.html

http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=a668