گلایل گیاهی گرمسیری از جنس Gladiolus و خانواده Iridaceae (زنبق) بومی ماداگاسکار و حبشه (اتیوپی) است که به طور گسترده ای در مناطق گرمسیری ،نیمه گرمسیری و معتدل کشت میشود. باغهای این گل در اروپای غربی بسیار رایج است.
گونه های این گیاه دارای گل سفید با یک پچ قرمز مایل به زرد و گاهی نارنجی است و نسبت به سرما مقاوم نمیباشد. برخی گیاه شناسان این گیاه را در جنس Acidanthera قرار میدهند.
گلایل در انگلیسی به طور مخفف Glads نیز نامیده میشود و دارای پیاز است. (در فارسی این نوع پیاز به نام «پداژه» خوانده میشود).
گلایل به عنوان گیاه شاخه بریده از دیرباز در سراسر جهان جاافتاده و مقبول واقع شده‌است. دو نوع عمده از گلایل کشت میشود که نوع استاندارد از یک پیاز یک شاخه با حدود ۳۰ گل (گل آذین: سنبله) تولید میکند و نوع مینیاتور ممکن است از پیاز چند شاخه گلدهنده با طول و تعداد گل کمتر تولید بکند. در آمریکا بیشترین تولید این گیاه در ایالات فلوریدا، کالیفرنیا و میشیگان است و در ایران درشهرهای محلات و دزفول بیشترین مقدار آن کشت میشود.
گلایلهای زودگل از اوایل خرداد و گلایلهای دیرگل تا اواخر پاییز گلدهی میکنند. از تاریخ کاشت پیاز گلدهی ارقام زودرس حدود ۶۰ تا ۷۵ روز و ارقام دیررس ۱۱۰ تا ۱۲۰ روز طول میکشد. عواملی مانند رقم گلایل، اندازه پیاز، شرایط انبارداری، عمق کاشت، تاریخ کاشت و شرایط فصلی در گلدهی گلایل نقش دارند.
این گیاه دارای پیاز توپر بوده و تعداد ده گل معطر با شش گلبرگ سفیدرنگ (درپایه ارغوانی رنگ) در اواخر تابستان، اوایل پائیز روی گل‌آذین سنبله ظاهر می‌شوند. برگ‌ها شمشیری و ساقه‌ها کمانی شکل و بسیار جذاب هستند. حداکثر بلندی یک متر و گستردگی آن به 15 سانتیمتر می‌رسد.
بهتر است آبیاری گلایل مرتب باشد. ولی به رطوبت زیاد حساس است. از طرف دیگر خشکی باعث کوتاه ماندن و کج شدن ساقه گلدهنده میشود. تنش خشکی موجب کاهش تعداد گلچه‌ها میشود.
نور کم باعث عقیمی میشود. هر چقدر نور کم باشد طول خوشه گل کمتر میشود. نور کم، روزهای کوتاه و دمای پایین شبانه باعث کاهش تعداد جوانه‌های گل شده. روز بلندی باعث تاخیر در گلدهی میشود اما کیفیت گل را افزایش میدهد. طول روز ۱۲ تا ۱۴ ساعت در روز مطلوب است.
عدم تعادل نور و دما باعث ضعیف شدن گیاه و کوتاه ماندن ساقه گلدهنده میشود.
خاک تازه و ضدعفونی شده بسیار مهم است. پس از ۲ تا ۳ سال کشت و کار باید جنس بستر عوض بشود. pH خاک مناسب ۶ تا ۶.۵ است. بستری که خوب زهکشی بشود و خوب رطوبت اضافه را رد بکند لازم است. چرا که نگه داشتن بیش از حد رطوبت میتواند منجر به پوسیده شدن پیازها و مشکلات با بیماریهای قارچی بشود. جنس خاک مورد استفاده در مزارع ایران اغلب ترکیب رس و ماسه است و کمتر از کود حیوانی استفاده میشود. ولی در کشت مدرن ترکیب پیتماس و کوکوپیت بهتر است. (از پرلیت به دلیل نگه داشتن رطوبت زیاد کمتر باید استفاده کرد)
برای کاشت در گلدان پیازها را در گلدانهایی با سایز دهانه ۱۸ تا ۲۰ سانتی متر (و در صورت تمایل بیشتر) و با همین نسبت ارتفاع میتوان کشت کرد. عمق کاشت حدود ۵ تا ۱۰ سانتیمتر است.
در مزرعه معمولا فاصله پیازها را بسته به اندازه‌شان در ردیفها تنظیم میکنند. هر چقدر پیاز درشت تر باشد فاصله روی ردیف و بین ردیف را بیشتر میگیرند. برای مثال به طور متوسط فاصله روی ردیف را ۲۰ سانتیمتر و بین ردیفها را ۳۰ سانتیمتر در نظر میگیرند. عمق کاشت به طور متوسط ۷ تا ۱۰ سانتیمتر و حداکثر ۱۵ است.
تکثیر گلایل از طریق کاشت بذر در بهار که گیاه تولید شده پس از دو یا سه سال به گلدهی می‌رسد و یا جدا‌کردن پیازچه‌های کنار پیاز مادری در فصل پائیز و کاشت آنها در عمق 5 سانتی‌متری خاک در فصل بهار امکان‌پذیر است که پس از یک تا دو سال به گلدهی می‌رسند.
: منابع
http://en.wikipedia.org/wiki/Gladiolus_callianthus
نارگیل
http://fars.118.mn/Plant/352964/گلایل.htm
http://www.golestan-ali.com/1028/gladiolus
